Przeczytaj, jak krok po kroku przygotować domowy budżet. Zapanuj nad finansami i odzyskaj równowagę - radzi Mirosław Stochaj, ekspert od finansów.

Załóżmy, że podjęliśmy decyzję o stworzeniu budżetu domowego. Od czego mamy zacząć?

Mirosław Stochaj: Najpierw musimy zadać sobie pytanie, jakie kategorie wydatków są dla nas najważniejsze. Co jest naszym priorytetem? Większość zacznie na pewno od kategorii, których nie możemy pominąć: opłaty za mieszkanie (tzw. media), posiadany kredyt hipoteczny, zakup żywności, leków. Kiedy już wypiszemy wszystkie niezbędne wydatki, pora na kategorie, na których najbardziej nam zależy. Dla jednych będzie to rozrywka, dla innych zajęcia sportowe, wyjście do kawiarni i restauracji czy edukacja.

Następnie, jeśli za większość produktów płacimy kartą płatniczą, wchodzimy w nasz internetowy wyciąg bankowy z ostatnich kilku miesięcy, a najlepiej z ostatniego roku, ponieważ niektóre koszty, jak na przykład wyjazd wakacyjny, ponosimy raz do roku.

Do stworzenia kompletnego budżetu, musimy mieć widok z dłuższej perspektywy, najlepiej całego roku.

Po kolei sprawdzamy każdy wydatek i przyporządkowujemy go do stworzonych przez nas kategorii. Czyli np. zakup książki o zdrowym żywieniu wpisujemy do kategorii “edukacja”, a cztery bilety do kina do kategorii “rozrywka”. Jeśli zaś dany wydatek nie mieści się w żadnej ze stworzonych przez nas kategorii, tworzymy kategorię “inne”.

Posegregowanie swoich wydatków i spojrzenie na to, na co właściwie wydajemy pieniądze, to połowa sukcesu.

Jeśli się na przykład okaże, że najwięcej pieniędzy przeznaczam na wyjścia do restauracji – nie bierzemy pod uwagę pandemii - muszę zadać sobie pytanie, czy rzeczywiście chodzenie do restauracji jest dla mnie priorytetem. Może się okazać, że tak wcale nie jest i że ponosząc taki wydatek, specjalnie się nad nim nie zastanawiam. 

Ponadto, analizując dotychczasowy sposób wydawania pieniędzy, być może zauważymy, że np. podpisaliśmy abonament telefoniczny na dodatkowy telefon, którego nie używamy. Albo że kupiliśmy karnety na zajęcia sportowe, z których nie korzystamy. Anulując zbędne transakcje może się okazać, że mamy nadwyżkę finansową, której wcześniej się nie spodziewaliśmy. 

Co zrobić, jeśli nie mamy wglądu do naszego wyciągu bankowego albo po prostu płacimy wszędzie gotówką?

MS: W takim przypadku będziemy opierać się na naszej pamięci. Rozpiszmy na kartce papieru, jakie są źródła naszych dochodów - być może jest ich więcej niż jedno. Potem zróbmy rachunek sumienia – ile i na co wydałem w ostatnim miesiącu? Kwartale?

Jeśli nie jesteśmy w stanie przypomnieć sobie większości naszych transakcji, proponuję, abyśmy przez miesiąc zbierali wszystkie rachunki i wpisywali do przysłowiowego zeszytu - notatnika wydane kwoty.

Tylko bowiem w taki sposób dowiemy się, na co wydajemy pieniądze i czy to są rzeczy zgodne z naszymi priorytetami. Zdecydowanie lepiej jest codziennie zapisywać wydatki poniesione w danym dniu, niż robić to raz w tygodniu albo i rzadziej. Jeśli codziennie mamy 5-10 paragonów, możemy spokojnie je wpisać do notatnika. Najtrudniejsze będą pierwsze dni, kiedy nie jesteśmy jeszcze przyzwyczajeni do takich działań, jednak po tygodniu powinniśmy zauważyć zmianę na lepsze.

Powiedzmy, że ten etap mamy już za sobą. Co dalej?

MS: Pora na stworzenie planu. Na kartce papieru piszemy najważniejsze dla nas kategorie i przyporządkowujemy im wydatki, które w nadchodzącym miesiącu planujemy ponieść. Na przykład, w kategorii edukacja umieszczamy dwie książki, dwutygodniowy kurs online oraz wycieczkę do muzeum z rodziną. W kategorii rozrywka wpisujemy natomiast wyjście do kina, obiad w restauracji, bilety do wesołego miasteczka.

Przyglądając się zaplanowanym wydatkom, analizujemy, czy pieniądze, którymi dysponujemy, będą wystarczające, aby za to wszystko zapłacić.

Kolejnym krokiem jest realizacja planu - zaczynamy wydawać pieniądze pilnując jednocześnie, aby każdy koszt został przez nas zapisany. Dzięki temu, przechodząc do kolejnego etapu – analizy wydatków - będziemy mogli sprawdzić, czy wydajemy pieniądze zgodnie z pierwotnym założeniem. 

Jak działać, jeśli w gospodarstwie domowym żyje kilka osób, zarówno dorosłych, jak i dzieci?

MS: Aby uzdrowić nasze finanse i rozpocząć nowy etap, potrzebna jest współpraca wszystkich domowników. Zarówno dorosłych, jak i dzieci. Włączmy je do etapu planowania i rozmawiajmy o tym, na co możemy sobie pozwolić, a na co nas nie stać.

Edukując od małego w dziedzinie finansów, wyposażamy dzieci w umiejętności, dzięki którym będą mogły poradzić sobie w życiu. To może być ich najważniejsza lekcja podstaw ekonomii.

Współpraca całej rodziny oznacza ponadto, że ponosimy zbiorową odpowiedzialność za domowe wydatki. Zanim wydam na coś pieniądze, uzgadniam to ze wszystkimi domownikami, zastanawiając się, czy nas na to stać i czy dany wydatek należy do kategorii priorytetów. 

Taki model niekoniecznie musi się spodobać każdemu - tłumaczenie się przed domownikami, co chcemy kupić i dlaczego nie jest komfortowe. We wszystkim należy jednak zachować umiar i zdrowy rozsądek….I koniecznie rozmawiać o priorytetach, które będą inne w przypadku 15-latka i 50-latka. Nie można zarządzać gospodarstwem domowym, jeśli każdy członek rodziny ma inną wizję wydawania pieniędzy. W tej sprawie musi panować zgoda. Inaczej popadamy w długi, gdyż każdy wydaje pieniądze na coś innego. 

Czy jest jeszcze coś ważnego, o czym chciałbyś wspomnieć?

MS: Pragnę podkreślić, że praca z budżetem ma charakter cykliczny - to nakładające się na siebie, powtarzalne działania. Tylko bowiem w ten sposób dojdziemy do wymarzonego celu, którym jest równowaga finansowa. Jeśli zdecydujemy się na jednorazowe działanie, nie osiągniemy zamierzonego rezultatu. Zmiana nawyków i nabywanie umiejętności zarządzania pieniędzmi to proces – nakładające się na siebie cykle, w których w miarę zdobywania doświadczenia osiągamy coraz lepsze wyniki mniejszym nakładem pracy. Nie pozwólmy, aby nasze życie samo się toczyło. Ono ma się toczyć w kierunku, w którym my chcemy. Nie inaczej.

Podsumowanie:

• Tworzenie budżetu zacznij od rozpisania kategorii wydatków, które są dla Ciebie priorytetem i są zgodne z Twoimi/ Waszymi potrzebami i wartościami. 
• Zanalizuj wydatki z ostatniego roku i sprawdź, które z nich należą do priorytetów, a które są nieistotne i można z nich zrezygnować. 
• Stwórz plan działania - do wybranych kategorii wpisz wydatki, które chcesz ponieść w kolejnym miesiącu. Zobaczysz wtedy, czy pieniądze, którymi będziesz dysponować, będą wystarczające, aby za wszystko zapłacić.
• Aby uzdrowić finanse i rozpocząć nowy etap, potrzebna jest współpraca wszystkich domowników. Zarówno dorośli, jak i dzieci ponoszą odpowiedzialność za domowe wydatki. 
• Praca z budżetem ma charakter cykliczny. Tylko w ten sposób dojdziemy do wymarzonego celu, którym jest równowaga finansowa.

Mirosław Stochaj - specjalista z zakresu rachunkowości zarządczej i kontrolingu komercyjnego. Posiada ponad 25 lat doświadczeń w finansach przedsiębiorstw, zarządzaniu ludźmi oraz kierowaniu grupami projektowymi w międzynarodowych firmach sektora FMCG oraz Medical Devices & Equipment. Zdobył wiedzę, pracując w różnych obszarach finansów, wsparcia biznesowego oraz w działach komercyjnych, gdzie jako manager był odpowiedzialny za zarządzanie wieloosobowymi zespołami, za tworzenie i realizację strategii finansowej, biznes planów, za prowadzenie projektów rozwojowych i restrukturyzacyjnych. Od wielu lat prowadzi treningi i pracuje jako konsultant z zakresu zarządzania finansami przedsiębiorstw i kontrolingu finansowego, prowadząc warsztaty i szkolenia między innymi we współpracy z Akademią Leona Koźmińskiego w Warszawie (moduły finansowe na Podyplomowych Studiach Zarządzania Sprzedażą oraz MBA IT), a także realizując bezpośrednio projekty konsultingowo - szkoleniowe z zakresu finansów dla działów komercyjnych. W tym charakterze współpracował z dużymi firmami polskimi i międzynarodowymi.