Wpływ czynników psychologicznych na zachowania finansowe jest coraz bardziej popularnym tematem wśród badaczy na całym świecie. Ich uwaga przenosi się jednak z finansowych możliwości na finansowy dobrobyt.

Do tej pory przeprowadzono tylko jedno pogłębione badanie dotyczące przyczyn dobrobytu finansowego, oparte na danych z kilku krajów i uwzględniające różne czynniki psychologiczne.

W różnych krajach poczucie kontroli/wpływu na swoją własną sytuację finansową oraz finansowa samoświadomość mają znaczący wpływ na dobrobyt finansowy (Kempson, 2018).

Poczucie kontroli oznacza branie osobistej odpowiedzialności za sytuację finansową (kontrola wewnętrzna), a nie obwinianie innych lub okoliczności (kontrola zewnętrzna). Zaufanie w badaniu Kempsona jest podobne do subiektywnej wiedzy finansowej, istotnego prognostyka zapowiadającego dobrobyt finansowy (Riitsalu i Murakas, 2019). Jeśli masz pewność, że masz wystarczającą wiedzę finansową, z większym prawdopodobieństwem będziesz aktywnie dbać o swoje finanse.

Pierwsze badanie, które obejmuje zarówno samokontrolę, jak i perspektywę przyszłości

Niedawno rozważaliśmy, co oznacza dobrobyt finansowy. Czy jest to miara obiektywna, czy subiektywna? Jak różne kraje wypadają w ocenie dobrobytu finansowego? Zmierzyliśmy dwa elementy dobrobytu finansowego: bieżący stres związany z zarządzaniem pieniędzmi oraz spodziewane bezpieczeństwo finansowe w przyszłości (Netemeyer i in., 2018) oraz wykorzystaliśmy międzynarodowe badanie ING nt. oszczędności do oceny dobrobytu finansowego w 16 krajach.

Kolejnym krokiem naszego projektu badawczego jest analiza wpływu samokontroli i perspektywy przyszłości na dobrobyt finansowy. Okazało się, że samokontrola wyjaśnia szeroki zakres zachowań finansowych, takich jak oszczędzanie na przyszłość i unikanie zadłużenia (Nyhus, 2017; Strömbäck i in., 2017; van Raaij, 2016).

Osoby o wyższej samokontroli są bardziej skłonne do ostrożnego zarządzania swoimi finansami zarówno w krótkim, jak i długim okresie. Okazało się również, że samokontrola ma znaczący wpływ na oba elementy dobrobytu finansowego, czyli bieżący stres związany z zarządzaniem pieniędzmi i spodziewane bezpieczeństwo finansowe w przyszłości (Ponchio i in., 2019).

Perspektywa przyszłości to ogólna troska o przyszłość i odpowiadające jej myślenie o przyszłości (Kooij i in., 2018, s. 3). Zakłada się, że osoby z wysokimi wynikami w myśleniu perspektywicznym lepiej planują przejście na emeryturę. Istnieją dowody na to, że orientacja na czas ma znaczący wpływ na dobrobyt finansowy (Kempson, 2018). Jednak nasze badanie jest pierwszym, które uwzględnia jednocześnie samokontrolę i perspektywę przyszłości w analizie poziomu dobrobytu finansowego na całym świecie.

Więcej samokontroli, mniej stresu związanego z pieniędzmi

Byśmy mogli zmierzyć samokontrolę i perspektywę przyszłości, uczestnicy zostali poproszeni o ocenę, w jakim stopniu zgadzają się lub nie zgadzają z ośmioma stwierdzeniami, od „Trudno mi przełamać złe nawyki” do „Lubię planować i przygotowywać się na przyszłość”.

Analizując odpowiedzi od 15 773 osób, stwierdzamy, że zarówno samokontrola, jak i perspektywa przyszłości mają duży wpływ na dobrobyt finansowy. Osoby z wysoką samokontrolą mają niższy poziom stresu związanego z zarządzaniem pieniędzmi (zwany dalej CMMS). Osoby zorientowane na przyszłość mają większe spodziewane bezpieczeństwo finansowe w przyszłości (zwane dalej EFFS).

Wpływ tych czynników psychologicznych na oba elementy dobrobytu finansowego jest większy niż wpływ czynników społeczno-ekonomicznych. 

Samo posiadanie oszczędności w wysokości rocznego dochodu ma większy wpływ na CMMS niż samokontrola (patrz Rysunek 1). W przypadku EFFS, oszczędności w wysokości ponad 7-miesięcznego dochodu i najwyższy poziom dochodu gospodarstwa domowego mają większy wpływ niż perspektywa przyszłości (zob. Rys. 2). Wszystkie inne czynniki społeczno-ekonomiczne mają znacznie mniejsze znaczenie.

Rysunek 1. Standardowy model regresji obecnego stresu związanego z zarządzaniem pieniędzmi

Rysunek 2. Standaryzowany model regresji spodziewanego bezpieczeństwa finansowego w przyszłości

Trening samokontroli i perspektywa przyszłości

Nasze wyniki pokazują, że czynniki psychologiczne rzeczywiście mają duży wpływ na dobrobyt finansowy. Ani samokontrola, ani perspektywa przyszłości nie są niezmienne – mogą się zmieniać przez całe życie i w różnych kontekstach (Goldstein, 2011; Kooij et al., 2018). Możesz ćwiczyć samokontrolę, tworząc przydatne nawyki, używając dedykowanych narzędzi i aplikacji, które pomogą Ci trzymać się celów finansowych.

Podsumowanie

1. Jeśli skupisz się na swoim przyszłym stylu życia, może się okazać, że Twoje przyszłe potrzeby i zachcianki konkurują z obecnymi zmartwieniami i pragnieniami. W kontekście kultury konsumenckiej promującej natychmiastową satysfakcję - jest to wyzwanie.

2. Na szczęście istnieje coraz więcej innowacyjnych aplikacji, które możesz pobrać, pełniących rolę trenerów osobistych w zakresie samokontroli, jak i perspektywy przyszłości: te aplikacje sprawiają, że twoje niejasne cele stają się bardziej konkretne i namacalne, pomagając ci wyobrazić sobie, czego możesz potrzebować, aby zachować pożądany standard życia w przyszłości.

3. Jeśli zdasz sobie sprawę z roli, jaką czynniki psychologiczne odgrywają w twoich decyzjach finansowych, i użyjesz narzędzi zaprojektowanych, aby ci w tym pomóc, możesz poprawić swój finansowy dobrostan zarówno w teraźniejszości, jak i w przyszłości.

4. Ostatnim krokiem naszego projektu badawczego jest przeanalizowanie, w jaki sposób dostawcy edukacji i usług finansowych mogliby lepiej posegmentować swoich docelowych odbiorców w celu zwiększenia dobrobytu finansowego na całym świecie.

www.thinkforwardinitiative.com