Utrata dokumentów tożsamości może rodzić poważne konsekwencje dla ich właściciela. Są jednak sposoby, aby zabezpieczyć się przed wykorzystaniem naszych danych osobowych przez niepowołane osoby.

Zagrożenia dla naszej tożsamości

Podstawowymi dokumentami potwierdzającymi tożsamość są dowód osobisty i paszport. Zawierają one najważniejsze dane osobowe. Każdy we własnym interesie winien zadbać o to, aby nie trafiły w ręce osób nieuprawnionych.

Dokumenty możemy stracić w różnych okolicznościach: zagubienie, kradzież lub rozbój. Dane osobowe mogą być skradzione również przez cyberprzestępców na bazę danych podmiotu, który je przetwarza lub z naszego niezabezpieczonego osobistego komputera lub smartfonu.

Przestępca posiadający nasze dane osobowe może wyrządzić nam wiele szkód, np.: wyłudzić kredyt, zaciągnąć pożyczkę w firmie pożyczkowej, otworzyć rachunek bankowy, zawrzeć umowę z operatorem telekomunikacyjnym, kupić sprzęt na raty, wynająć pokój w hotelu, założyć firmę lub wypożyczyć samochód. Skutki działalności przestępcy w pierwszej kolejności obciążają właściciela dokumentów. I to na nim spoczywa ciężar udowodnienia swej niewinności, co może być trudne i kosztowne.

Takie same skutki może przynieść ujawnienie danych osobowych przez niefrasobliwość lub nieuwagę. Nie pozostawiajmy więc dowodu osobistego jako zastawu w wypożyczalni sprzętu sportowego, nie pozwalajmy wykonywać skanu dokumentów, nie ujawniajmy najważniejszych danych osobowych np.PESEL-u tam, gdzie nie jest to wymagane prawem.

Przede wszystkim prewencja

Na wypadek ewentualnej utraty dokumentu tożsamości warto aktywować Alerty BIK. W tym celu należy zarejestrować się na stronie Biura Informacji Kredytowej https://konto.bik.pl/rejestracja. Znajdziemy tam trzy wersje usługi, do wyboru:

• Alerty BIK – otrzymasz SMS za każdym razem, gdy ktoś złoży wniosek o kredyt w oparciu o Twoje dane (36 zł/rok);
• Alerty BIK i 1 raport BIK – otrzymasz SMS za każdym razem, gdy ktoś złoży wniosek o kredyt w oparciu o Twoje dane a dodatkowo w Raporcie BIK sprawdzisz, czy wcześniej nie doszło do wyłudzenia (85 zł/rok);
• pakiet Bezpieczna Rodzina – zawiera alerty BIK na rok dla Ciebie i do 4 dodatkowych osób. a ponadto 1 Raport BIK dla Ciebie lub członka rodziny (128 zł/rok).

Alerty działają przez całą dobę 7 dni w tygodniu. System wyśle do Ciebie powiadomienie SMS i/lub e-mail w momencie, gdy do Biura Informacji Kredytowej wpłynie zapytanie z banku, w którym został złożony wniosek kredytowy. Jeżeli nie składałeś takiego wniosku – niezwłocznie skontaktuj się z bankiem.

Nie tylko w bankach, ale również w firmach pożyczkowych może dochodzić do prób wyłudzeń na podstawie cudzych dokumentów tożsamości. Aby zapobiec temu procederowi, CRIF Sp. z o.o. i Polski Związek Instytucji Pożyczkowych wspólnie uruchomiły Serwis „Bezpieczny PESEL” (https://www.bezpiecznypesel.pl). Jeżeli chcesz zabezpieczyć swoje dane osobowe, bynie zostały wykorzystane przez oszustów np. do wyłudzenia pożyczki w instytucji pożyczkowej lub zawarcia umowy o usługi telekomunikacyjne, zastrzeż swój PESEL na stronie https://www.bezpiecznypesel.pl/pesel/:

• prewencyjnie, aby zabezpieczyć się przed kradzieżą tożsamości,
• jeśli utraciłeś dokumenty lub nastąpił wyciek Twoich danych osobowych.

Usługa jest bezpłatna, a zastrzeżenie możesz cofnąć w każdej chwili.

Zastrzeżony numer PESEL trafia do bazy danych Systemu CRIF, który służy do weryfikacji konsumentów zawierających umowy pożyczki z firmami pożyczkowymi lub innymi przedsiębiorcami. Partnerzy Systemu Bezpieczny PESEL (firmy pożyczkowe z sektora pozabankowego oraz inni przedsiębiorcy) będą poinformowani, że Twój numer PESEL jest zastrzeżony. Zastrzeżenie możesz bezpłatnie cofnąć w każdej chwili.

Gdy firmy pożyczkowe, korzystające z systemu Bezpieczny PESEL rozpatrują wniosek konsumenta o pożyczkę, każdorazowo sprawdzają, czy dany PESEL jest zastrzeżony. W sytuacji, gdy pożyczkodawca otrzyma informację, że Twój PESEL jest zastrzeżony, odmówi oszustowi udzielenia pożyczki.

Serwis Bezpieczny PESEL ma jeszcze jedną użyteczną funkcjonalność. Jeżeli zagubiłeś dokument tożsamości i nie wiesz, czy go znajdziesz lub czy został utracony na zawsze, możesz zgłosić tymczasową utratę dokumentu na 30 dni. Gdy wyrobisz nowy dokument tożsamości, możesz zastrzec numer PESEL na czas nieokreślony.

A jeżeli stracę dokument?

Istnieją rozwiązania zapewniające ochronę konsumentów przed bezprawnym wykorzystaniem danych zawartych w utraconych dokumentach tożsamości.

Związek Banków Polskich uruchomił system Dokumenty Zastrzeżone, będący ogólnopolską bazą skradzionych i zagubionych dokumentów (https://dokumentyzastrzezone.pl). Wystarczy zgłosić utracony dokument w jednym banku, a informacja zostanie automatycznie przekazana do Centralnej Bazy Danych, po czym rozesłana do wszystkich banków, operatorów telefonii komórkowych oraz tysięcy innych firm i instytucji korzystających z Systemu. Utracone dokumenty tożsamości mogą zastrzegać w bankach również te osoby, które z usług bankowych nie korzystają.

Lista banków przyjmujących zastrzeżenia:
https://dokumentyzastrzezone.pl/lista-bankow-zastrzegajacych-dokumenty-od-wszystkich-osob/

Ponadto w przypadku utraty dokumentów należy powiadomić organ wydający dokument oraz policję, jeżeli utrata dokumentu nastąpiła w wyniku przestępstwa. Jeżeli utrata dokumentów nastąpiła za granicą, powiadom polską placówkę konsularną.

Dbajmy o bezpieczeństwo dokumentów osobistych, aby nikt nie wykorzystał naszej tożsamości do działań przestępczych.